Rodzaje plomb dentystycznych

Czy znasz choć jedną osobę, która nie ma ani jednej plomby w zębach? To nie jest pytanie podchwytliwe – oczywiście, że są tacy ludzie (i nie mamy tu na myśli małych dzieci!) W naszym gabinecie dentystycznym zdarzają się pacjenci, którzy zbliżają się do 40.urodzin, a ich zęby wciąż są „jak nowe”. Jednak należą oni do rzadkości i zdecydowana większość ludzi nosi plomby.

Plomba – co to takiego?

Plomba jest wypełnieniem dentystycznym zęba, który uległ uszkodzeniu w wyniku próchnicy (lub w jakimś nieszczęśliwym wypadku). Zła higiena jamy ustnej, częste spożywanie cukrów prostych, podatność szkliwa sprzyjają rozwojowi próchnicy.

W gabinecie stomatologicznym lekarz usuwa zdemineralizowane (czyli zaatakowane chorobą) tkanki zęba, a w ubytek zakłada wypełnienie. Istnieje szereg różnych materiałów, potocznie zwanych plombami, służących do uzupełniania tzw. dziury w zębie.

Co ciekawe: do lat 50. XX wieku do wypełniania ubytków stosowano cement o szarawej lub żółtej barwie. Stosunkowo niedawno (bo właśnie w latach 50. ubiegłego wieku) amerykański naukowiec M.G. Buonocore odkrył technikę wytrawiania szkliwa zębowego kwasem – dzięki temu uzyskano adhezję (czyli przyleganie do siebie zębiny, szkliwa oraz wypełnienia). Dzięki temu stało się możliwym wykorzystanie do wypełnienia zębów materiałów bardziej estetycznych niż cement o nieciekawym kolorze rzucającym się w oczy.

Dziś większość pacjentów chce by wypełnienia zęba nie było widać. Stawiają na trwałość, dyskrecję i… elegancję. Wcale nas to nie dziwi – w końcu uśmiech, a zatem i zęby to nasza wizytówka.

Rodzaje plomb dentystycznych

Ubytki w zębach wypełnia się dwoma technikami:  bezpośrednią, czyli pracuje się bezpośrednio w zębie używając plastycznego materiału oraz pośrednią  – wypełnienie ubytku pracami protetycznymi, wykonanymi – co się rozumie samo przez się – poza jamą ustną pacjenta.

Materiałów do wypełnień zębów jest sporo. Dzieli się je ze względu na to czy są to wypełnienia czasowe, stałe czy pośrednie.

Materiały do wypełnień czasowych, używanych gdy leczenie zęba nie jest zakończone:

• Fleczer;
• Cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy;
• Gutaperka;
• Światło- i chemoutwardzalne materiały do wypełnień czasowych.

Materiały do wypełnień stałych (ostatecznych):

• Materiały złożone (kompozytowe);
• Cementy glass-jonomerowe;
• Amalgamaty;
• Kompomery, czyli mieszanina materiałów kompozytowych i glass-jonomerowych;
• Cementy krzemowe i krzemowo-fosforanowe.

Materiały do wypełnień pośrednich

• Materiały złożone;
• Ceramika i ceramika na metalu;
• Metal.

Najpopularniejsze rodzaje plomb

• Plomby amalgamatowe

To tzw.„czarne plomby”, dawniej bardzo popularna forma wypełnień, dziś – głównie ze względów estetycznych – odeszła do lamusa.  Jest to rodzaj plomby refundowanej przez NFZ. Amalgamat to stop srebra, cyny, miedzi, cynku i rtęci. Panuje opinia, że plomby te są toksyczne i niebezpieczne dla zdrowia, ale to bzdura. Istnieje jednak szereg przeciwskazań do stosowania tych plomb, m.in. odbudowa zębów w odcinku przednim łuków zębowych (nie zaleca się tych plomb ze względu na estetykę). Poza tym plomby zawierające amalgamat mogą tworzyć mikroogniwa galwaniczne – czyli wytwarzające prąd! Zjawisko to zachodzi gdy w jamie ustnej znajduje się minimum 8 wypełnień tego typu. Oczywiście bezwzględnym przeciwskazaniem do stosowania tego rodzaju wypełnienia jest alergia na składniki stopu. Uzupełnienie ubytku amalgamatem jest wskazane gdy utrudnione jest utrzymanie suchego pola zabiegowego (gdy pacjent wydziela dużo śliny, albo występuje krwawienie z dziąseł podczas leczenia), gdy ubytek występuje na powierzchni żującej i/lub stycznej zęba oraz ze względów ekonomicznych. Niewątpliwą zaletą tych plomb jest ich trwałość – wielu pacjentów twierdzi, że od 20 lat nic się z ich wypełnieniem nie działo! Jednak tacy pacjenci mają problemy z przebarwieniami zębów, a czasem też tkanek miękkich – plomby amalgamatowe barwią zęby na szary kolor a  zjawisko to nosi nazwę „tatuażu amalgamatowego”.

• Cementy glassjonomerowe (szkłojonomerowe)

Ten rodzaj plomby może być stosowany jako opatrunek, plomba tymczasowa lub wypełnienie ostateczne. Te wypełnienia są trwałe, mają zdolność wiązania do tkanek zęba i innych wypełnień. W dodatku uwalniają jony fluoru, dzięki czemu są biokompatybilne z tkanką zęba. Sam zabieg plombowania zęba tym materiałem jest względnie prosty i przyjemny. Stosuje się go zwłaszcza u dzieci do odbudowy zębów mlecznych, a także u dorosłych do uzupełniania ubytków przyszyjkowych. Do wad tych plomb zalicza się ich chropowatość oraz zmianę koloru pod wpływem spożywania kawy, palenia papierosów i picia czerwonego wina. Cementy glassjonomerowe to plomby światłoutwardzalne – twardnieją samoistnie lub przy pomocy światła z lampy polimeryzacyjnej. Po założeniu zaleca się pacjentom wstrzymanie przez jakiś czas od jedzenia, bo plomba jest dość plastyczna.

• Wypełnienia kompozytowe

Materiał kompozytowy to „biała plomba dentystyczna”. Może to być zarówno plomba chemoutwardzalna jak i plomba światłoutwardzalna. NFZ nie refunduje tego typu wypełnień. Te wypełnienia mają podobną strukturę do tkanek zęba. Wśród ich zalet jest też to, że można dobrać kolor wypełnienia do odcienia zębów. Ponadto mają doskonałą adhezję do szkliwa – one się po prostu „przyklejają” do zęba. Wypełnienia kompozytowe umożliwiają szybką rekonstrukcję zębów – odbudowuje się z nich np. zęby po oszlifowaniu pod korony protetyczne, mają wysoką odporność na zgniatanie. Oczywiście jak wszystko na tym świecie, plomba kompozytowa ma też kilka wad. Podczas polimeryzacji lampą dochodzi do skurczu materiału, a to prowadzi do mikroprzecieku, który jest wrotami dla drobnoustrojów. Po założeniu tej plomby można od razu iść na obiad – nie ma wskazań, by powstrzymać się od spożywania posiłków po tym zabiegu dentystycznym.

Wkłady koronowe

To wypełnienia dentystyczny typu inlay, onlay i overlay. Wykonuje się je z materiałów kompozytowych, ale najlepszym materiałem do ich zrobienia jest porcelana, dlatego potocznie nazywa się je plombami porcelanowymi. Takimi wkładami odbudowuje się duże ubytki na powierzchni żującej zębów, zęby z zaburzoną okluzją (zwarciem), po leczeniu endodontycznym (kanałowym).  Leczenie wkładami koronowymi zalicza się już do leczenia protetycznego.

Jak wybrać odpowiednią plombę?

W głównej mierze to lekarz stomatolog decyduje, którą plombę założyć u pacjenta. Bierze pod uwagę szereg wskazań i równie wiele przeciwwskazań. Obecnie ok. 95% lekarzy preferuje wypełnienia światłoutwardzalne kompozytowe ze względu na ich estetykę, optymalny czas pracy oraz zadowolenie pacjenta.