Próchnica potrafi trwale uszkodzić obszar powierzchni zębów i doprowadzić do ubytków. Podczas postępu próchnicy na zębach zaczynają powstawać niewielkich rozmiarów otwory. Powstające w ten sposób ubytki są efektem zagnieżdżenia się bakterii w jamie ustnej. Najczęściej dochodzi do tego poprzez częste spożywanie słodzonych napoi i przekąsek w połączeniu z brakiem utrzymania dostatecznej higieny jamy ustnej.
Ubytki w zębach i sama próchnica to jedne z najczęstszych problemów zdrowotnych na świecie. Są one szczególnie powszechne u dzieci i osób w starszym wieku. Mimo wszystko każda osoba jest narażona na powstanie próchnicy, nawet niemowlęta, którym dopiero wyrosły zęby.
Warto mieć na uwadze to, że jeżeli próchnica nie zostanie poddana leczeniu, zaczyna postępować i wpływać na coraz głębsze warstwy zębów. Nieleczona choroba zębów w późniejszym stadium może doprowadzić nie tylko do ubytku w uzębieniu, ale także do silnych infekcji oddziałujących na cały organizm. Najlepszym sposobem walki z próchnicą jest jej zapobieganie. Utrzymanie dobrych nawyków żywieniowych, dokładne szczotkowanie i regularne wizyty u dentysty pomogą zapobiec w powstaniu tego rodzaju kłopotów. Leczenie próchnicy w początkowym stadium powinno być dla nas priorytetem jeśli zależy nam na zdrowym uśmiechu i codziennym komforcie.
Symptomy
Objawy powstawania próchnicy mogą być bardzo różne. Wiele osób może doświadczyć innych skutków zależnych od intensywności powstawania choroby. Kiedy choroba dopiero zaczyna postępować, w wielu przypadkach nie występują żadne objawy. Dlatego też często ludzie nie są świadomi tego, że w ich zębach zaczynają powstawać ubytki. Jest to powód, dla którego bardzo ważna jest regularna kontrola stanu swojego uzębienia. Warto pamiętać, że nigdy nie jest za późno na kolejną wizytę. Należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza dentysty, gdy tylko odczujesz bóle mogące wskazywać na rozwój bakterii w jamie ustnej.
Jednak gdy obrażenia zębów spowodowane rozwojem bakterii stają się coraz większe, można doświadczyć objawów, takich jak:
- Ból zęba podczas spożywania pokarmu lub sporadyczny ból występujący bez żadnej przyczyny
- Wrażliwość zębów na zbyt ciepłe lub zbyt zimne napoje i pokarmy
- Łagodny ból podczas kontaktu zębów ze słodyczami lub słodzonymi napojami
- Widoczne dziury lub wgłębienia powstałe na powierzchni zębów
- Czarne lub brązowe zabarwienia na powierzchni zębów
- Silny ból podczas gryzienia
Przyczyny powstawania
Ubytki spowodowane próchnicą to proces, który jest bardzo rozległy w czasie. Próchnica najczęściej rozwija się w następujący sposób:
- Formowanie bakterii na płytce nazębnej. Płytka nazębna jest przezroczystą ochroną każdego zęba. Jeżeli spożywamy dużo cukru, jemy pożywienie bogate w skrobie i niedokładnie czyścimy zęby. W tych miejscach szybko pojawiają się bakterie, które pożywią się pozostawionym na zębach cukrem. Bakterie pożywiając się na naszym zębie, stworzą warstwę, która zacznie do niego, przenikać doprowadzając do degeneracji. Bakterie pozostawione na zębach przez dłuższy czas mogą stwardnieć powyżej i poniżej linii dziąseł tworząc kamień. Kamień tworzy tarczę dla bakterii, która staje się ich naturalną ochroną i pozwala swobodnie wnikać w głąb zęba.
- Atak płytki nazębnej. Powstałe w wyniku ataku bakterii kwasy po pewnym czasie zaczynają usuwać twarde minerały z zewnętrznej strony szkliwa. To działanie daje początek powstawaniu dziur w zębach. Jest to zazwyczaj pierwszy etap ubytków. Po zużyciu obszarów szkliwa bakterie i kwas mogą dotrzeć do następnej warstwy zębów, zwanej zębiną. Ta warstwa jest o wiele bardziej miękka i krócej przeciwstawia się działaniom kwasów. W momencie ataku bakterii na zębinę najczęściej nasze zęby stają się bardzo wrażliwe, natomiast ból podczas gryzienia znacznie utrudnia spożywanie pokarmów.
- Choroba postępuje dalej. W miarę rozwoju próchnicy bakterie i kwas kontynuują przemarsz przez kolejne warstwy zębów. Przesuwają się do poziomu miazgi, która zawiera nerwy i naczynia krwionośne. Miazga zębów podrażniona przez bakterie zaczyna puchnąć, co doprowadza do jeszcze większego bólu. Obrzęk wewnątrz zęba się rozszerza i zaczyna naciskać na unerwienie. Uczucie dyskomfortu w tak zaawansowanym stadium może rozciągać się nawet poza korzeń zęba, przechodząc aż do kości.
Czynniki ryzyka
Należy jasno określić. Każda osoba, która ma zęby, jest narażona na powstanie próchnicy, która doprowadzi do uszczerbków na zdrowiu. Warto zatem zwrócić uwagę na czynniki, które zwiększają ryzyko zachorowania i dowiedzieć się, na co należy uważać:
- Umiejscowienie zębów. Próchnica ma skłonności do występowania w tylnej części zębów. Dokładniej mówiąc – zębów trzonowych i przedtrzonowych. Zęby te mają wiele rowków, dołów, zakamarków i więcej korzeni, które mogą gromadzić bakterie pochodzące z cząsteczek jedzenia. W rezultacie są trudniejsze do utrzymania w dobrej kondycji od zębów gładkich, występujących w przedniej części jamy ustnej. Naturalnie powinniśmy zwrócić na nie szczególną uwagę podczas szczotkowania i używania nici.
- Niektóre potrawy i napoje. Pewne produkty przywierają do zębów na dłużej i są trudniejsze do pozbycia się z płytki nazębnej. Należą do nich takie artykuły jak mleko, lody, miód, cukier, napoje gazowane, ciastka, cukierki, batony, płatki zbożowe, fast foody. Regularne spożywanie tego rodzaju potraw przyczynia się do powstawania ubytków w zębach o wiele bardziej niż produkty ubogie w cukier, które są łatwo zmywane z zębów przez ślinę.
- Częste przekąski i słodzone napoje. Stale podjadając lub popijając płyny zawierające cukier, dostarczamy bakteriom rozwijającym się ustach paliwa, dzięki któremu wytworzą one kwas atakujący nasze szkliwo.
- Nieodpowiednie szczotkowanie. Jeżeli osoba nie będzie dbała o regularne szczotkowanie zębów, jest niemal pewne, że w końcu doprowadzi do uszczerbków na swoich zębach. Najlepszym sposobem jest umycie zębów bezpośrednio po spożyciu posiłku lub napoju, który zawierał cukier. Już kilka chwil po tym, jak w naszej jamie ustnej znajdzie się pokarm oblepiający płytkę nazębną, bakterie zaczynają grasować na jego powierzchni, tworząc przy tym kwas.
- Za mało fluoru. Fluor, czyli naturalnie występujący minerał pomaga zapobiegać powstawaniu ubytków w zębach, a nawet potrafi odwrócić najwcześniejsze etapy uszkodzenia zęba. Ze względu na swoje zalety, fluor jest dodawany przez wiele państw do źródeł wody. Jest powszechnym składnikiem past do mycia zębów i środków służących do ich płukania. Mimo praktyk z dodawaniem fluoru do źródeł woda butelkowana dostępna w sklepie nie zawiera fluoru.
- Bardzo młody lub starszy wiek. Według statystyk na próchnice chorują głównie dzieci. Mimo to ludzie w starszym wieku również są narażeni na częstsze powstawanie ubytków w jamie ustnej. To naturalne, że zęby z czasem się zużywają. W starszym wieku dziąsła zaczynają się cofać, co odsłania dostęp dla bakterii i zwiększa ryzyko próchnicy. Starsi ludzie zażywają również większe ilości leków, które mogą osłabiać ich naturalną odporność organizmu, która przeciwstawia się bakteriom.
- Zaburzenia odżywiania. Poważne zaburzenia odżywiania takie jak anoreksja lub bulimia mogą doprowadzić do powtarzających się wymiotów. Częste wymiotowanie będzie regularnie opłukiwało płytkę nazębną kwasem żołądkowym, co może doprowadzić do jej zniszczenia.
Odpowiednia profilaktyka i zapobieganie chorobom jamy ustnej
Odpowiednia higiena jamy ustnej zazwyczaj pozwoli ustrzec się przed próchnicą. Warto mimo wszystko zapoznać się ze wskazówkami, które pomogą w zredukowaniu szansy na powstanie ubytków w płytce nazębnej.
- Po jedzeniu lub piciu przemyj zęby pastą z fluorem. Myj zęby z częstotliwością nie mniejszą niż dwa razy na dobę. Jednak pamiętaj, że w miarę możliwości warto dodać kolejne szczotkowania bezpośrednio po zjedzeniu posiłku. Najlepszym sposobem na pozbycie się niewidocznych gołym okiem resztek pokarmu jest stosowanie nici dentystycznej i płynu do płukania ust. Warto zwrócić uwagę na to, aby używane przez nas produkty do higieny jamy ustnej zawierały fluor.
- Spożywaj pokarmy sprzyjające dobrej kondycji zębów. Niektóre pokarmy są o wiele mniej inwazyjne dla dziąseł i zębów. Jeżeli nie masz możliwości wyszczotkowania zębów po posiłku, unikaj artykułów spożywczych, które mogą utkwić w szczelinach między zębami. Dopóki się ich stamtąd nie pozbędziesz, będą stanowiły źródło jedzenia dla bakterii. Jeżeli chodzi o zdrowy dla uzębienia pokarm, należy rozważyć dodanie do diety świeżych owoców i warzyw. Zwiększają one przepływ śliny w jamie ustnej. Natomiast niesłodzona herbata, kawa lub guma do żucia pomogą pozbyć się cząsteczek pokarmu, które oblepiają nasze zęby po posiłku.
- Zapytaj dentysty o leczenia przeciwbakteryjne. Nic tak nie rozjaśni sytuacji określającej stan naszego zdrowia, jak wizyta u specjalisty. Jeżeli wiesz, że należysz do osób szczególnie podatnych na próchnicę (na przykład ze względu na kiepski stan zdrowia), dentysta może zalecić specjalne płukanki jamy ustnej, przeznaczone do zwalczania bakterii.
- Gumy do żucia z fluorem. Jest to niepopularna praktyka, jednak w wielu przypadkach może być dobrym rozwiązaniem. Jeżeli jesteś w podróży lub z jakiegokolwiek innego powodu możliwość do swobodnego przepłukania jamy ustnej została ograniczona, możesz rozważyć zakup gum z fluorem. Są pozbawione cukru, posiadają natomiast ksylitol. Żucie gumy z zawartością fluoru może nie tylko pomóc w pozbyciu się resztek jedzenia z płytki nazębnej, ale także wzmocnić jej strukturę.